Edukacija
Zavisnost od droga podrazumijeva stanje periodične ili hronične intoksikacije prirodnim ili sintetskim drogama.
Zavisnost karakteriše:
- neodoljiva žudnja za nastavljanjem uzimanja droge – psihoaktivne supstance;
- dugim uzimanjem droge dolazi do porasta tolerancije, pa se količina droge povećava radi postizanja odgovarajućeg farmako-dinamičkog i psihološkog efekta;
- psihička ili fizička zavisnost, ili i jedna i druga;
- apstinencijalni sindrom, nakon prestanka uzimanja droge;
- štetne posljedice za pojedinca i društvo.
Znatiželja, nezadovoljstvo i “mladalačka pobuna protiv svijeta”, želja za prihvatanjem u društvu koje im imponuje, nesigurnost i nedostatak samopouzdanja – samo su neki od razloga zbog kojih mladi ljudi počnu eksperimentisati s drogama. Roditelji, u vječnoj trci da porodici osiguraju “normalan” život, mogu se naći u situaciji da ne reaguju na vrijeme. Ponekad se i roditelji koji misle da rade “najbolje” nađu pred zidom i užasnom spoznajom da se njihovo dijete kocka sa budućnošću i životom.
Zato, treba naći vremena i razgovarati, treba poznavati svoje dijete. Baš kao što dijete učimo o rješavanju drugih životnih problema i situacija, tako ne treba zatvarati oči ni pred drogama. Mladi čovjek mora naučiti kakva mu zaista opasnost prijeti. Porodična sreća, pa i život mogu biti cijena kojom se plaća zanemarivanje i pomisao “Moje dijete se ne drogira, to rade neka druga djeca”.
Roditelji, po pravilu, kasno primijete da im je dijete zavisnik od droga. Djeca koriste drogu i po nekoliko godina, a njihovi roditelji to saznaju, recimo, tek u posljednja dva mjeseca. Osim što su zauzeti i preokupirani borbom za osiguranje egzistencije, najčešće su roditelji “slijepi za promjene u ponašanju kod svoje djece”. Štaviše, roditelji obično negiraju promjene u djetetovom ponašanju.
Vrijeme počinjanja konzumiranja psihoaktivnih supstanci u prosjeku se pomjerilo na oko 15 godina. Čak se kod sve mlađih i mlađih adolescenata, kod djece od 12, 13 ili 14 godina uspostavlja zavisnost ili zloupotreba uzimanja droga. S obzirom da adolescenti još nemaju sopstvenu organizovanu ličnost, oni žele da se identifikuju sa vršnjacima, da postanu dio plemena u kome neće da štrče ni na koji način.
Kod adolescenta izražena je ogromna želja za dokazivanjem kao i velika radoznalost. Adolescent tek utvrđuje granice svojih mogućnosti. On ne zna koliko daleko može da trči, koliko može da voli, koliko može da podnosi bol. Jedna od njihovih važnih osobina je omnipotencija. Misle da mogu da ostvare sve što požele, da mogu da nadvladaju sve prepreke. Oni nisu svjesni da se zavisnost uspostavlja brzo i da se iz nje izlazi veoma teško. Kao što je rekao Nathaniel Emmons:
“Navika je kako najbolji sluga, tako i najgori gospodar.”
Navika (habituacija) se u savremenoj literaturi svrstava u psihičku (emocionalnu) zavisnost.
Psihička zavisnost je izmijenjeno stanje organizma u kojem osoba osjeća jaku potrebu za stalnim uzimanjem droge kako bi se zadržao osjećaj dobrog psihičkog stanja i zadovoljstva. Pretežno psihičku zavisnost uzrokuju kokain, kanabis i neki halucinogeni. Ostali (opijati, amfetamini, neka sredstva za smirenje itd.) uzrokuju i psihičku i fizičku zavisnost, a samostalna fizička zavisnost je jako rijetka.
Fizička zavisnost je rezultat tkivne, odnosno ćelijske adaptacije na drogu. Droga postaje dio poremećenog metabolizma zavisnika i u slučaju naglog prekidanja konzumacije droge dolazi do apstinencijalnog (psihoorganskog) sindroma. On se ispoljava žudnjom, vegetativnim sindromom i somatomotornim simptomima, a u rijetkim slučajevima i konvulzijama i psihotičnim fenomenima.
Tolerancija na droge je stanje u koje organizam dolazi nakon dugotrajnog uzimanja tog sredstva pri čemu je za održanje dobrog funkcionisanja potrebno povećavati dozu. Za sredstva koja imaju slična svojstva i način djelovanja javlja se kombinovana (ukrštena) tolerancija.
Širenje zloupotrebe droga može se protumačiti na nekoliko načina. Posljedica je širenja i jačanja međunarodnog kriminala sa povećanjem proizvodnje i ponude; promjenom kvaliteta življenja i povećanim zahtjevima koje moderno društvo stavlja pred čovjeka.
Rizične grupe
Zloupotreba droge prisutna je u svim dobnim grupama, ali je ipak najrizičniji uzrast – adolescentno doba. “Krivci” za to su novi načini zabave, trendovi, pozitivni stavovi prema drogama, materijalistička filozofija, hedonistička orijentacija prema životu, povodljiv adolescentni karakter itd.
Osjećaj inferiornosti i nedostatak samopoštovanja; loše socijalne prilike u porodici, nedostatak roditeljske pažnje i ljubavi doprinose vjerovatnoći da će adolescent posegnuti za drogama.
Kategorije konzumenata
Osobe koje uzimaju droge uslovno se mogu podijeliti u dvije grupe:
-u prvoj se nalaze tzv. “uspješni konzumenti” koji uzimaju droge u svrhu stimulacije i smirenja, a služe im kao pomoć u trci za materijalističkim ciljevima modernog društva (karijera i zarada novca)
– u drugu skupinu pripadaju oni koji bježe od stvarnosti jer misle da su nesposobni za život, neuspješni i nedovoljno poštovani.
Podaci o broju zavisnika moraju se uzeti s rezervom jer se do podataka može doći samo posredno, preko registrovanih zavisnika u medicinskim institucijama, preko smrtnih slučajeva izazvanih predoziranjem ili putem registrovanih kriminalnih aktivnosti.
Marihuana je najčešće korišćena droga u svijetu i kod nas.To je zelena, braonkasta ili siva mješavina sitno isjecakanih suvih cvjetova, lišća, stabljika i sjemenki Indijske konoplje (lat. Cannabis sativa, sl1.).
U svjetskom žargonu postoji preko 200 naziva za marihuanu, a kod nas
se najčešće koriste termini: trava, vutra, šit (hašiš), pot, gandža, mara. Obično se puši umotana u cigarete koje se nazivaju džoint (eng. joint) ili u luli (pajp, ćilam, nargila, sl2.).
Ima jači miris od duvana u cigaretama, kao i od duvana u luli. Posljednjih godina u cigarete marihuane se stavljaju i druge droge kao što je krak ‘ kokain (eng. crack-cocaine), izmrvljene tablete, što se obično naziva “hemija”. Neki korisnici marihuanu uzimaju sa hranom ili je piju kao čaj.
U Sjevernoj Americi tokom gajenja često se biljka zaliva vodom u koju se dodaje više vrsta hemikalija koje daju marihuani dodatne halucinogene efekte prilikom konzumiranja, a i dovode do zavisnosti.
Glavni sastojak u marihuani (pored još 400 drugih sastojaka) je jedinjenje THC (delta -9- tetrahydrocannabinol). Membrane određenih nervnih ćelija sadrže proteinske receptore koji vezuju THC koji se apsorbuje u masnom tkivu u različitim organima.
Kad se smjesti, THC otpušta seriju ćelijskih reakcija koje menjaju stanje svijesti. Efekti marihuane zavise od jačine THC-a koji sadrži. Jačina droge se mjeri u odnosu na prosječnu količinu THC-a. Marihuana prosječno sadrži oko 3% THC-a.
Zdravstvene teškoće
Marihuana je štetna i rizična po zdravlje. Veoma je teško precizno ispitivati dejstvo marihuane, s obzirom na činjenicu da ne postoji sistem u našem organizmu na koji ona ne djeluje. Pored toga, ova droga u sebi kombinuje dejstvo različitih kategorija opijata, kao što su alkohol, sredstva za smirenje ili halucinogene droge.
Marihuana može biti štetna na mnogo načina, kako u trenutku uzimanja, tako i tokom dužeg vremena konzumiranja.
Upotreba marihuane prouzrokuje:
probleme sa pamćenjem i učenjem; zaboravljanje; gubitak koordinacije; dezorijentisanost; iskrivljenu percepciju; ubrzani rad srca; anksioznost i napade panike; napade paranoje, straha i smijeha; napetost; zakrvavljene oči; povećan apetit.
Posljedice korišćenja marihuane:
Oštećenje mozga i centralnog nervnog sistema, poremećaji u reproduktivnim organima i radu srca, povećanje krvnog pritiska, rak.
– Uticaj na mozak
THC oštećuje nervne ćelije u dijelu mozgu zaduženom za pamćenje.
Naučnici su otkrili da THC mijenja način na koji informacije dolaze do mozga i prerađuju se u hipokampusu (limbički sistem mozga koji je od presudnog značaja za učenje, pamćenje i integraciju iskustava sa emocijama i motivacijom). Neuroni u sistemu prerađivanja informacija u hipokampusu i aktivnost nervnih vlakana u ovom području ometeni su prisustvom THC-a.
Dugotrajna upotreba marihuane stvara promene u mozgu slične onima koje stvara dugotrajno konzumiranje većine drugih droga.
– Uticaj na pluća
Onaj ko redovno puši marihuanu ima respiratorne probleme slične onima koje imaju pušači duvana: svakodnevno kašljanje i iskašljavnje sluzi, simptome hroničnog bronhitisa i česte prehlade. Pušenjem “trave” se povećava rizik od pojave bronhitisa i upale pluća, a pet dzointa nedjeljno, u tom smislu, predstavljaju ekvivalent dnevno popušenoj pakli cigareta.
Osim prisustva THC-a, količina katrana koji udahnu pušači marihuane i nivo karbon monoksida koji se apsorbuje su tri do pet puta veći nego kod pušača duvana. Ovo može biti zbog toga što korisnici marihuane dublje udišu dim i duže ga zadržavaju u plućima kao i zbog toga što se dim marihuane ne filtrira.
Dugotrajno pušenje marihuane izaziva oštećenje ili uništenje plućnog tkiva što dovodi do abnormalne funkcije pluća kao i do emfizema i raka pluća i disajnih puteva.
– Uticaj na srce i krvni pritisak
Upotreba marihuane izaziva ubrzani rad srca i povišen krvni pritisak. Najnovija otkrića ukazuju da pušenje marihuane i istovremeno intravenozno uzimanje kokaina prouzrokuju preopterećenje kardiovaskularnog sistema.
– Uticaj na trudnoću
Upotreba bilo koje droge škodi zdravlju žene u trudnoći, u periodu kada ona treba posebno da se njeguje i brine o sebi i svom zdravlju. Zloupotreba droga je u suprotnosti sa pravilnom ishranom i kontrolisanim aktivnostima tokom trudnoće i nepovoljno utiče na funkcionisanje imunološkog sistema a može naškoditi i fetusu. Istraživanja pokazuju da su bebe rođene od majki koje su u toku trudnoće uzimale marihuanu lakše i imaju manju glavu od beba čije majke tokom trudnoće nisu uzimale ovu drogu.
Manje bebe imaju većih zdravstvenih problema od većih beba. Postoje studije koje ukazuju na probleme nervnog sistema i koncentracije kod djece čije su majke pušile marihuanu za vrijeme trudnoće. Dojilje koje uzimaju marihuanu, putem mlijeka prenose određenu količinu THC-a na bebu. Konzumiranje marihuane tokom prvog mjeseca dojenja može da uspori razvoj motorike (kontrolisanje pokreta) kod bebe.
– Uticaj intezivnog konzumiranja marihuane na učenje, ponašanje i motivaciju
Kod nekih korisnika koji dugo uzimaju marihuanu vidljivi su nagoveštaji gubitka motivacije (amotivacioni sindrom). Takve osobe ne zanima šta se s njima dešava, nemaju želju za svakodnevnim radom, premoreni su i zanemaruju sopstveni izgled. Oni koji rade ili idu u školu postižu slabe rezultate.
Jedna studija sprovedena među srednjoškolcima pokazuje da vitalne sposobnosti vezane za koncentraciju, učenje i pamćenje izuzetno slabe kod onih koji redovno uzimaju marihuanu, čak i posle prekida od 24 sata. Upotreba marihuane među tinejdžerima prouzrokuje slabiji uspjeh u školi, devijantno ponašanje, delikvenciju i agresivnost, suprotstavljanje i loše odnose sa roditeljima, druženje sa delinkventima i uživaocima droga.
Takođe, istraživanja pokazuju regresivno ponašanje (sisanje prsta, bijes) kod djece predškolskog uzrasta čiji roditelji uzimaju marihuanu, nego kod djece čiji roditelji ne konzumiraju ovu drogu.
Zavisnost od marihuane
Zavisnost od bilo koje droge postoji kad postoji snažna, nekontrolisana želja i potreba za njenim konzumiranjem, uprkos saznanjima o negativnim zdravstvenim i društvenim posljedicama. Marihuana zadovoljava ovaj kriterijum.
Postoje mišljenja da marihuana ne izaziva zavisnost, međutim najnovija istraživanja su pokazala da se kod ove droge dugotrajnim korišćenjem podiže prag osjetljivosti uživaoca i povećava se njegova tolerancija na drogu, pri čemu se razvija i zavisnost. Kao i kod drugih oblika zavisnosti, i u ovom se slučaju pojavljuju prateći efekti. Neki teški korisnici pokazuju znakove zavisnosti, jer kad ne uzimaju drogu javlja se apstinencijalna kriza: nemir, gubitak apetita, nesanica, gubitak težine i drhtanje ruku.
Prema jednoj studiji, kod mladih koji uzimaju marihuanu i kod kojih je ranije zabilježeno antisocijalno ponašanje brzo je došlo do stvaranja zavisnosti na ovu drogu. Ova je studija, takođe, pokazala da je kod problematične omladine koja puši cigarete, uzima alkohol i marihuanu, napredovanje od prvog do redovnog uzimanja marihuane bilo toliko kao napredovanje do redovnog pušenja cigareta, a još veće nego do redovnog uzimanja alkohola.
Između ostalog, istraživanja na životinjama sugerišu da marihuana stvara i fizičku zavisnost, što se potvrđuje apstinencijalnim krizama kod ljudi. Kod redovnih korisnika marihuane može se razviti “tolerancija” što znači da su im potrebne veće količine droge da bi se postigli željeni rezultati, koje su ranije postizali s manjim dozama.
Liječenje
Prema podacima NIDA (National Institute on Drug Abuse), u SAD više od 120.000 ljudi godišnje započne liječenje zavisnosti od marihuane. Do prije nekoliko godina bilo je teško pronaći program liječenja. Liječenje ove zavisnosti bilo je isto kao i liječenje zavisnosti od drugih droga.
To je uključivalo detoksifikaciju, terapiju ponašanja i terapijske grupe. Odnedavno, istraživači testiraju različite načine da korisnike marihuane uključe u terapiju i da im pomognu pri odvikavanju. Program liječenja je usmjeren na savjetovanje i sistem grupne podrške.
Koliko marihuana ostaje u organizmu?
Poslije konzumiranja marihuane, njen glavni halucinogeni sastojak, THC (delta-9-tetrahydrocannabinol), ostaje u organizmu od 3 do 30 dana u zavisnosti od metabolizma osobe. Ako se bas konkretno trazi da li je neko konzumirao marihuanu, ispitivanje mora da se radi direktno za THC, odnosno na opojne droge.
Po konzumiranju marihuane, THC ostavlja tragove u plućima, krvi, mozgu, jetri, masnom tkivu, bubrezima i kosi. Obično se testovi na opojne droge rade na urin i tu se može ustanoviti prisustvo THC do 30, a u zavisnosti od metabolizma ispitanika, i do 45 dana. Novija istraživanja u SAD pokazuju da tragovi THC najduže ostaje u korijenu kose i to cak do 3 godine od konzumiranja.
Međutim, danas postoje razne supstance koje mogu uspjesšno da odstrane THC, a i ostale narkotike i halucinogene supstance iz organizma, bar tako tvrde proizvođaci tih sredstava (Marihuana Detox Kits).
Kokain je veoma adiktivan stimulans koji direktno djeluje na mozak. To je jedna od najstarijih poznatih droga. Čista supstanca, hidrohlorid koristi se više od 100 godina, a lišće koke, izvor kokaina, zvaće se već hiljadama godina.
Čisti kokain je prvi put dobijen iz lišća Erythroxylon coca grma, koji raste u Peruu i Boliviji, sredinom devetnaestog veka. Ranih 1900-ih to je postala osnovna stimulativna droga od koje su pravljeni tonici/eliksiri korišćeni za liječenje različitih bolesti.
Danas je kokain droga drugog stepena, što znači da se vrlo često zloupotrebljava, ali se može koristiti i u legalne medicinske svrhe, kao što je lokalna anestezija kod nekih operacija oka, uha i grla.
U suštini postoje dvije hemijske forme kokaina: hidrohlorid i “freebase”, odnosno slobodna baza.
Hidrohlorid ili kokain u prahu rastvara se u vodi, a prilikom zloupotrebe uzima se intravenozno (kroz venu) ili intranazalno (kroz nos). Slobodna baza kokaina se koristi za pušenje.
Kokain se obično prodaje na ulici kao fini, bijeli, kristalizovani prah koji se u žargonu zove “koka”, “koks” itd.
Ulični dileri u kokain dodaju skrob, puder i/ili šećer, ili droge kao što je prokain (lokalni anestetik) ili stimulante kao što su amfetamini. Bez mirisa je i gorkog je ukusa.
Krek
Krek je ulični naziv za slobodnu bazu kokaina koja se dobija tako što se kokain hidrohlorid u prahu prerađuje da bi se dobila supstanca pripremljena za pušenje. Termin “crack” je nastao zbog toga što se čuje pucketanje kad se dobijena smjesa puši.
Krek kokain se dobije kada se kokain pomiješa sa amonijakom ili sodom bikarbonom i vodom, a zatim zagrije da ispari hidrohlorid. Kad se krek puši, korisnik osjeća euforiju za manje od 10 sekundi.
Ovako brz i snažan efekat doveo je do toga da krek stekne ogromnu popularnost sredinom 1980-ih. Osim toga, krek se jeftino proizvodi i prodaje, pa je i to uticalo
na njegovu popularnost.
Osnovni putevi kojima se kokain unosi u organizam su:
– oralni (žvakanje)
– intranazalni (ušmrkavanje)
– intravenozni (injiktiranje)
– inhalatorni (pušenje)
Droga se, takođe može utrljati u tkivo sluzokože i najčešće se utrljava u ustima iznad zuba, direktno na desni. Neki korisnici kombinuju kokain ili krek sa heroinom i to se naziva “speedball”.
Ne postoji siguran način uzimanja kokaina. Svaki način dovodi do apsorpcije toksičnih količina kokaina, što može dovesti do akutnih kardiovaskularnih ili cerebrovaskularnih teškoća koje mogu rezultirati iznenadnom smrću.
Ponovljena upotreba kokaina može dovesti do zavisnosti i drugih štetnih posljedica po zdravlje. Efekti kokaina se javljaju gotovo odmah po uzimanju jedne doze i nestaju nakon nekoliko minuta ili sati.
Uzet u malim količinama (do 100 mg) kokain obično kod korisnika stvara osjećaj euforije, energičnosti, govorljivosti i dolazi do promjena u percepciji.
Može se, takođe, privremeno smanjiti potreba za hranom i spavanjem. Neki korisnici smatraju da im droga pomaže pri bržem izvođenju jednostavnih psihičkih i intelektualnih zadataka, dok drugi mogu iskusiti suprotne efekte.
Dužina trajanja euforičnih efekata koje stvara kokain zavisi od načina unošenja droge u organizam. Što je brža apsorpcija to je euforija intenzivnija. Takođe, što je brža apsorpcija, to je kraće trajanje osjećanja opijenosti. Po ušmrkavanju, euforija relativno sporo počinje, ali može trajati 15 do 30 minuta, dok kod pušenja traje od 5 do 10 minuta.
Kratkoročni efekti kokaina manifestuju se sužavanjem krvnih sudova, proširenim zenicama, ubrzanim kucanjem srca, povišenom temperaturom i krvnim pritiskom.
Veće količine kokaina (nekoliko stotina miligrama ili više) mogu intenzivirati osjećaj euforije, ali takođe mogu dovesti do agresivnosti, bizarnog i nasilnog ponašanja, što može biti praćeno drhtavicom, vrtoglavicom, grčevima u mišićima, paranojom, ili, kod ponovljenog uzimanja, toksičnom reakcijom sličnom onoj kod trovanja amfetaminima.
Neki korisnici kokaina osjećaju nemir, napetost, razdražljivost i zabrinutost. U rijetkim situacijama može doći do iznenadne smrti i posle prvog uzimanja. Kokainom izazvane smrti su rezultat prestanka rada srca ili napada za kojim slijedi prestanak rada respiratornog sistema.
Kokain je veoma adiktivna droga. Pošto prvi put proba kokain, osoba će teško moći predvidjeti ili kontrolisati kada će je i do kada uzimati. Može da se razvije vidljiva tolerancija na kokain o kojoj mnogi zavisnici govore, a to znači da ne uspijevaju da ponovo dožive prijatne efekte koje su doživjeli prvi put.
Zato stalno povećavaju doze da bi intenzivirali i produžili euforične efekte. Dok se prag toleracije za uzbuđenje povećava, korisnici mogu postati osjetljiviji na kokainske anestetičke i konvulzivne (izaziva grčeve) efekte, bez povećavanja količine uzete droge. Ova povećana osjetljivost može biti uzrok iznenadne smrti posle uzimanja relativno malih doza kokaina. Ukoliko se droga uzima ponovno i u sve većim količinama dolazi do stanja povećane razdražljivosti, nemira i paranoje. Ovo može rezultirati pravom paranoidnom psihozom, gdje osoba gubi svaki kontakt sa stvarnošću i doživljava halucinacije.
Zdravstvene teškoće
Velike medicinske komplikacije su vezane za upotrebu kokaina. Neke od najčešćih su: kardiovaskularni problemi kao što su aritmija i srčani udar; respiratorni problemi kao što su bol u grudima i prestanak disanja; neurološki problemi kao što su moždani udar i glavobolja; stomačni problemi kao što su bolovi u abdomenu i mučnina.
Upotreba kokaina je vezana za različite bolesti srca. Ustanovljeno je da kokain izaziva opasne promjene srčanog ritma; ubrzano disanje; povišen krvni pritisak i povišena tjelesna temperatura. Fizički simptomi su bolovi u grudima, mučnina, zamagljen vid, groznica, grčevi i koma.
Različiti načini uzimanja kokaina mogu izazvati različite posljedice.
Ako se kokain ušmrkava može doći do gubitka čula mirisa, krvarenja iz nosa, otežanog gutanja, promuklosti, nadraženosti sluzokože nosa, što može dovesti do hroničnog zapaljenja, curenja iz nosa.
Unošenje kokaina na usta može izazvati tešku crijevnu gangrenu praćenu smanjenim protokom krvi.
Intravenozni korisnici kokaina mogu imati alergijske reakcije, ili na drogu, ili na neke dodatke koji se nalaze u uličnom kokainu, što u težim slučajevima može dovesti i do smrti. Kokain smanjuje potrebu za hranom, pa mnogi hronični korisnici kokaina izgube apetit, što dovodi do velikog gubitka na težini.
Istraživanjima se došlo do saznanja da je opasno miješati kokain i alkohol. Kada se kombinuju ove dvije droge tijelo ih pretvara u cocaethylene. Efekti cocaethylene-a traju duže i toksičniji su nego svaka od ovih droga posebno. Bitno je naglasiti da je mješavina kokaina i alkohola najčešća kombinacija koja rezultira smrću.
Korisnici kokaina, posebno intravenozni, spadaju u grupu koja je izložena velikom riziku da se zarazi HIV virusom i hepatitisom.
Do širenja HIV virusa, među narkomanima, dolazi prilikom dijeljenja zaraženih igala i ostalog pribora. Virus se može prenijeti i indirektno, sa majke koja je HIV pozitivna, na dijete. To je veoma alarmantno, jer su u više od 60% slučajeva žene te koje imaju SIDU. Uzimanje droge utiče na donošenje odluka, što može dovesti do seksa bez zaštite; zatim narkomani često između sebe dijele igle i ostali pribor, ili se prostituišu za drogu.
Uticaj na trudnoću
Bebe koje su rodile majke koje su zloupotrebljavale kokain tokom trudnoće, najčešće su prevremeno rođene, lakše su, imaju manju glavu i manje su od drugih beba.
Faktori kao što su:
– količina i broj zloupotrebljenih droga;
– neadekvatna prenatalna njega;
– zlostavljanje i zanemarivanje djece;
– socio-ekonomski status;
– loše zdravlje majke;
– različiti zdravstveni problemi i izloženost bolestima koje se prenose seksom, su samo neki primjeri direktnog uticaja zloupotrebe kokaina u postnatalnom periodu, kako na majku, tako i na dijete.
Većina onih koji se liječe su politoksikomani, odnosno uzimaju više različitih droga.
Kako bi dobro funkcionisao, plan liječenja mora da obuhvata psiho-biološke, socijalne i farmakološke aspekte zloupotrebe kokaina.
Još uvijek se radi na pronalaženju i testiranju ljekova za lječenje kokainske zavisnosti. Lijek koji najviše obećava je selegelin. Zbog promjena raspoloženja u početnom stadijumu apstinencije, antidepresanti su se pokazali korisnim.
Uz problem zavisnosti, mnogi slučajevi predoziranja završavaju smrću i zato postoje medicinski tretmani koji se koriste u hitnim slučajevima.
Postoji različite bihejvioralne terapije (Contingency Menagement Therapy, Kognitivno-bihejvioralna terapija) koje imaju efekta kod kokainske zavisnosti, kako stacionarnih, tako i ambulantnih. Najvažnije je izabrati režim liječenja koji najbolje odgovara potrebama pacijenta.
Uz pomoć kognitivno-bihejvioralne terapije se pomaže pacijentu da prepozna, izbjegne i suoči se sa stresom; da prepozna situaciju u kojoj bi najvjerovatnije posegnuo za kokainom, da izbjegava ovakve situacije, i da se što efikasnije bori sa različitim problemima i problematičnim ponašanjem koje je vezano uz zloupotrebu droga.
Terapeutske zajednice (stacionarni programi koji traju od 6 do 12 mjeseci) su najčešće usmjerene na različite segmente liječenja, kao što su resocijalizacija individue i njena reintegracija u društvo, a mogu uključivati i stručnu rehabilitaciju, kao i druge vrste podrške. U terapeutske zajednice se uključuju pacijenti koji imaju teže probleme, kao što su mentalni problemi i sklonost kriminalnim radnjama.
Heroin se proizvodi iz morfina, prirodne supstance koja se dobija iz čaure maka. Najčešće se nalazi kao bijeli, smeđi ili braon prah, može biti i raznih nijansi jer se veći dio heroina koji se prodaje na ulici miješa sa drugim drogama i supstancama (šećerom i mlijekom u prahu, skrobom, talkom, gipsom, karbonat sodom, kininom …).
Gorkog je ukusa i u žargonu se najčešće naziva “bijelo”, ”H”, ”horse”, “brown shugar” ili “junk”. Heroin je ilegalna, skupa, veoma adiktivna droga.
Najviše se koristi i najbrže deluje od svih narkotika. Konzumira se intravenskim putem, pušenjem, ušmrkavanjem. Najnovija istraživanja pokazuju da se heroin sve češće puši ili ušmrkava, i to kako zbog njegove sve veće čistoće, tako i zbog postojanja zablude da se tako ne stvara zavisnost.
Zdravstvene teškoće
Zloupotreba heroina izaziva ozbiljne zdravstvene probleme, uključujući predoziranje, spontani pobačaj, propadanje vena i infektivne bolesti kao što su HIV/SIDA i hepatitis. Korisnik heroina ubrizgava drogu i do četiri puta dnevno. Intravenozna injekcija stvara intenzivan i veoma brz početak euforije (5 do 8 sekundi). Kada se heroin ušmrkava ili puši, maksimalni efekti se osjete u roku od 10 do 15 minuta.
Iako pušenje i ušmrkavanje heroina ne stvaraju uzbuđenje takve brzine i intenziteta kao intravenozno ubrizgavanje, istraživanja su potvrdila da sve tri forme unošenja heroina stvaraju zavisnost. Injekcija je još uvijek najdominantniji način unošenja heroina. Kratkoročni efekti heroina se javljaju odmah posle uzimanja i nestaju posle nekoliko sati.
Po ubrizgavanju (ili ušmrkavanju), korisnika zahvati talas euforije (koji se obično opisuje kao talas prijatnog osećanja) a njegov intenzitet zavisi od količine uzete droge.
Uzbuđenje koje izaziva heroin prate osjećaj toplote, suženje zenica, crvenilo kože, otežali ekstremiteti, otežan govor i suva usta, što može biti praćeno mučninom, povraćanjem i svrabom.
Poslije početne euforije, narkoman zapada u stanje naizmjenične budnosti i pospanosti, može biti pospan narednih nekoliko sati. Mentalne funkcije postaju zamagljene, a dolazi i do depresije centralnog nervnog sistema. Srce slabije kuca, disanje je opasno usporeno, što može dovesti i do smrti. Postoji i rizik od predoziranja, jer se čistoća i količina droge ne mogu tačno znati.
Dugoročni efekti heroina javljaju se posle ponovljene upotrebe u određenom vremenskom periodu. Kod hroničnih korisnika može doći do propadanja vena, bakterijskih infekcija krvnih sudova i srčanih zalizaka, čireva i ostalih infekcija mekog tkiva, bolesti jetre i bubrega.
Bolesti pluća (uključujući različite tipove upale pluća i tuberkuloze) mogu nastati kako zbog lošeg zdravstvenog stanja narkomana, tako i zbog depresivnih efekata heroina na disajne puteve.
Mnogi dodaci u heroinu koji se prodaje na ulici mogu uključivati supstance koje se ne rastvaraju lako i tako blokiraju krvne sudove koji vode u pluća, jetru, bubrege ili mozak. Naravno, zajedničko korišćenje pribora za ubrizgavanje heroina injekcionim putem može dovesti do infekcija kao što su hepatitis B i C, HIV i veliki broj ostalih virusa koji se nalaze u krvi i koje narkomani mogu prenijeti na svoje seksualne partnere i djecu.
Uticaj na trudnoću
Zloupotreba heroina može biti uzrok ozbiljnih komplikacija u trudnoći, kao što su spontani pobačaj i prevremeni porođaj. Djeca rođena od majki narkomanki izložena su većem riziku da dobiju Sindrom iznenadne smrti odojčeta (Sudden Infant Death Syndrome – SIDS). Trudnice se ne smiju podvrgnuti detoksikaciji pa je preporučljivo liječenje metadonom.
Tolerancija, zavisnost i apstinencija
Jedan od osnovnih dugoročnih efekata heroina jeste zavisnost.
Zavisnost je hronična, bolest, koju karakteriše prinudna čežnja za uzimanjem droge i koja stvara hemijske i molekularne promjene u mozgu. Kod redovne upotrebe heroina razvija se tolerancija.
To znači da korisnik mora uzimati više heroina da bi postigao isti efekat koji droga stvara. Kao i drugi korisnici adiktivnih droga, i korisnici heroina postepeno troše sve više i više vremena i energije na uzimanje droge. Kad postane zavisan o heroinu, osnovna svrha života zavisnika jeste traženje i uzimanje droge. Kako se povećava doza, vremenom se razvijaju psihička i fizička zavisnost.
Sa fizičkom zavisnosti, tijelo se adaptira na prisustvo droge i ako se njena upotreba smanji ili potpuno obustavi javlja se apstinencijalna kriza.
Apstinencija, koja se kod redovnih korisnika može javiti i nekoliko sati po zadnjem unošenju droge, stvara nervozu, nemir, gubljenja sna, agresivnost, bunilo, gubitak moći rasuđivanja, nepovezan govor, bol u kostima i mišićima, dijareju i povraćanje, osjećaj hladnoće, groznica praćena ježenjem kože, trzanje nogu, samoubilačke tendencije, sklonost krađi i druge simptome.
Najjači intenzitet apstinencijalne krize se javlja između 24 i 72 sata po uzimanju droge i počinju da opadaju posle sedam dana. Kod nekih ljudi apstinencijalna kriza traje i po nekoliko mjeseci. Iznenadna apstinencijalna kriza kod teških zavisnika koji su lošeg zdravstvenog stanja može biti fatalna, iako se smatra da je apstinencija od heroina manje opasna nego apstinencija od alkohola ili barbiturata. Može izazvati smrt kod fetusa majki zavisnih o heroinu.
Liječenje
Liječenje je daleko efikasnije ukoliko se započne ranije, a načini liječenja zavise od individue. Dosad se pokazalo da najbolje rezultate daje kombinacija terapije medikamentima sa ostalim tehnikama, u kom slučaju pacijenti najčešće prestaju uzimati heroin (ili druge opijate) i vraćaju se stabilnom i produktivnom životu. Metadon, sintetički opijat koji blokira efekte heroina i eliminiše apstinencijalne krize pokazao se veoma uspješnim u liječenju heroinske zavisnosti.
I drugi medikamenti kao što su LAAM (levo-alpha-acetyl-methadol), naloxon i naltrexon, buprenorphine i različite terapije ponašanja (bihejvioralne terapije) koriste se za liječenje heroinske zavisnosti. Najbolji tretmani za liječenje zavisnosti su terapeutske zajednice stacionarnog karaktera.
Inhalantima se nazivaju hemijska isparenja koja se udišu i stvaraju psihoaktivne efekte, što znači da dovode do izmjene svijesti. Iako su mnogi ljudi izloženi isparljivim rastvaračima i drugim inhalantima, u kući ili na poslu, oni ih ne smatraju drogama, jer ta sredstva nisu proizvedena u tu svrhu.
Mladi ljudi često zloupotrebljavaju inhalante, djelimično i zbog toga što su lako dostupni i jeftini. Roditelji bi trebalo da vode računa da djeca ne dođu u dodir sa tim proizvodima.
Inhalanti se dijele u sljedeće kategorije:
1. Rastvarači
– industrijski ili kućni rastvarači ili proizvodi koji sadrže rastvarače, uključujući razređivač, benzin i lijepak
– rastvarači koji se koriste u kancelarijama i umjetničke potrepštine, kao što su: korektor, boje, markeri, sredstva za čišćenje
2. Gasovi
– gasovi koji se koriste u kući ili komercijalni proizvodi, uključujući butan i propan gas, gasovi za rashlađivanje
– kućne aerosoli u spreju, kao što su: boje u spreju, lakovi za kosu, dezodoransi i zaštitni sprejevi
– medicinski anestetički gasovi kao što su: eter, hloroform, halothane i nitrous oxide (gas koji izaziva smijanje)
3. Nitrati
– alifatički nitrati, uključujući cyclohexyl nitrite, koji je dostupan svakome; amyl nitrite, koji je dostupan samo na recept; i butyl nitrite, koji spada u ilegalne supstance.
Zdravstvene teškoće
Iako su različitog sastava, skoro svi zloupotrebljavani inhalanti stvaraju efekte slične anestetičkim, što znači da djeluju tako što usporavaju tjelesne funkcije. Kada se, kroz nos ili usta, udahnu u pluća inhalanti izazivaju intoksikacijske efekte. Intoksikacija traje nekoliko minuta ili više sati ako se uzimanje ponavlja. Ispočetka, korisnici mogu osjetiti laganu stimulaciju; nastavljajući inhaliranje mogu se osjetiti slobodnije i slabije će se moći kontrolisati; na kraju korisnik može izgubiti svijest.
Udisanje visoko koncentrisanih količina hemikalija koje se nalaze u rastvaračima ili sprejevima može direktno uzrokovati prestanak rada srca i smrt. Visoke koncentracije inhalanata mogu uzrokovati smrt usljed gušenja, jer inhalanti dolaze u pluća, a potom u centralni nervni sistem što dovodi do prestanka disanja. Udisanje određenih rastvarača može izazvati sljedeće pojave, koje su neizlečive
– gubitak sluha – tolueni (boje u spreju, lijepkovi) i tricloroetyleni (sredstva za čišćenje, korektor)
– periferne neuropatije ili grčeve ekstremiteta – hexani (plin, benzin) i nitro oxidi (paste za čišćenje)
– oštećenja mozga ili CNS-a – tolueni (boje u spreju, lijepkovi)
– oštećenja koštane srži – benzeni (benzin)
Ozbiljne, ali potencijalno izlječive, pojave uključuju:
– oštećenja bubrega i jetre – supstance koje sadrže toluene i chlorinated hydrocarbons (korektor, sredstva za hemijsko čišćenje)
– nedostatak kiseonika u krvi – organski nitrati i methylene chloride (razređivač, aceton)
Smrt koju su izazvali inhalanti obično je uzrokovana veoma visokim koncentracijama isparenja. Namerno udisanje isparavanja iz plastične ili papirne kese veoma povećava opasnost od ugušenja. Čak i kad se koriste aerosoli ili isparljiva sredstva u skladu sa svojom namjenom (npr. farbanje, čišćenje), najbolje je da se to radi u dobro provjetrenim prostorijama ili napolju.
Amyl i butyl nirtati su povezani sa Kaposi sarkomom (KS), vrstom raka koji se najčešće javlja kod ljudi oboljelih od AIDS-a. Studije o KS su pokazale da je mnogo ljudi koji imaju KS koristilo isparljive rastvarače. Još uvek se istražuje hipoteza da su nitrati faktor koji doprinosi razvoju KS kod ljudi zaraženih HIV virusom.
Metamfetamin je stimulant koji aktivira određene ćelije u mozgu. Metamfetamin je hemijski srodan amfetaminu, ali efekti metamfetamina na CNS (centralni nervni sistem) su jači.
Metamfetamin se proizvodi u ilegalnim laboratorijama, vrlo je adiktivan i često se zloupotrebljava. Metamfetamin ima različite nazive u slengu kao sto su: “speed”, “meth” i “calk”. Metamfetamin hidrohlorid, čisti providni komadići slični ledu, koji se koriste za pušenje, zovu se: “ice” , “crystal” i “glaš”.
Kako se metamfetamin koristi?
Metamfetamin se proizvodi u ilegalnim laboratorijama u više oblika i može se pušiti, ušmrkavati, uzimati oralno ili intravenozno. Droga mijenja raspoloženje zavisno od načina na koji se uzme.
Odmah nakon pušenja droge ili intravenoznog ubrizgavanja, korisnik doživljava intenzivno uzbuđenje ili “flash” koji traje nekoliko minuta i smatra se izuzetno ugodnim. Ušmrkavanje ili oralno uzimanje stvara euforiju, ali ona nije intenzivna. Efekti ušmrkavanja traju 3 do 5 minuta, dok oralno uzimanje stvara efekte koji traju 15 do 20 minuta.
Kao i ostali stimulanti i metamfetamin se koristi po principu “dizanja i spuštanja”. Tolerancija na metamfetamin se javlja u roku od nekoliko minuta što znači da ugodni efekti nestaju prije nego što nivo droge u krvi znatno opadne stoga korisnici nastoje produžiti ovo stanje ponovnim uzimanjem droge.
Osamdesetih se počeo koristiti “ice”, metamfetamin pripremljen za pušenje. “Ice” je veliki, obično providni kristal visoke čistoće koji se puši poput crack kokaina. Efekti pušenja mogu trajati 12 i više sati.
Kratkoročni efekti zloupotrebe metamfetamina
Kao jak stimulant, metamfetamin, čak i u malim količinama, može povećati budnost i psihičku aktivnost i smanjiti apetit. Oni koji su pušili ili ubrizgavali metamfetamin opisali su stanje pod njegovim uticajem kao kratko, intenzivno uzbuđenje.
Oralno uzimanje ili ušmrkavanje stvaraju duže stanje prijatnosti umjesto uzbuđenja, koje, kako neki kažu, može trajati i pola dana. Smatra se da i uzbuđenje i stanje prijatnosti nastaju kada velike količine dopamina dospiju u dio mozga koji reguliše osjećanje zadovoljstva. Metamfetamin je toksičan i velike količine mogu dovesti do grčeva, kao i do veoma visoke temperature, što može uzrokovati smrt.
Dugoročni efekti zloupotrebe metamfetamina
Dugoročni efekti zloupotrebe metamfetamina mogu biti veoma štetni, uključujući i zavisnost. Zavisnost je hronična, recidivirajuća bolest koju karakteriše kompulzivno traženje i uzimanje droge praćeno funkcionalnim i strukturalnim promjenama u mozgu.
Osim zavisnosti, hronični korisnici metamfetamina mogu pokazati simptome koji uključuju nasilno ponašanje, anksioznost, konfuziju i insomniju.
Mogu imati psihotične epizode, koje uključuju paranoju, zvučne halucinacije, promjene raspoloženja i halucinacije (npr. misle da im ispod kože mile insekti). Paranoja može rezultovati mislima o samoubistvu ili ubistvu.
Prilikom hronične upotrebe razvija se tolerancija na metamfetamin. U pokušaju da intenziviraju željene efekte, korisnici mogu uzimati veće količine droge, mogu je uzimati češće ili mijenjati načine njenog uzimanja.
Zdravstveni problemi
Metamfetamin oslobađa velike količine neurotransmitera dopamina, koji stimuliše moždane ćelije, podižući raspoloženje i tjelesnu pokretljivost. Pokazalo se da ima neurotoksične efekte, oštećujući moždane ćelije koje sadrže dopamin i serotonin (neurotransmiter).
Izgleda da nakon određenog vremena metamfetamin uzrokuje smanjenje nivoa dopamina, što može dovesti do simptoma sličnih onima kod Parkinsonove bolesti.
Aktivnost CNS-a, nakon uzimanja i malih količina metamfetamina, uključuje povećanu budnost, povećanu psihičku aktivnost, smanjen apetit, hipertermiju i euforiju. Ostali efekti CNS-a uključuju razdražljivost, insomniju (nesanicu), konfuziju, drhtavicu, grčeve, zabrinutost, paranoju i agresivnost. Hipertermija i grčevi mogu dovesti do smrti.
Metamfetamin uzrokuje ubrzano lupanje srca i povišen pritisak, te može dovesti do nepopravljivih oštećenja krvnih sudova u mozgu, što može biti uzrok moždanog udara. U ostale efekte metamfetamina ubrajamo respiratorne probleme, nepravilno kucanje srca i ekstremnu anoreksiju. Njegova upotreba može izazvati kardiovaskularni kolaps i smrt.
Medicinske posljedice zloupotrebe metamfetamina
Kod hroničnih konzumenata metamfetamina može doći do upale srčanih zalizaka, a ukoliko se droga injicira oštećuju se krvni sudovi i javlja se absces kože. Korisnici metamfetamina mogu imati epizode nasilnog ponašanja, paranoje, anksioznosti, konfuzije i insomnije. Psihotični simptomi mogu trajati i nekoliko mjeseci ili godina nakon što se prestane koristiti metamfetamin.
Akutno trovanje je još jedan potencijalni rizik kojem su izloženi korisnici metamfetamina. Najčešće se prilikom ilegalne proizvodnje metamfetamina koristi lead acelate kao reagens. Greške u proizvodnji mogu rezultirati kontaminacijom metamfetamina ovom supstancom.
Istraživanja pokazuju da zloupotreba metamfetamina tokom trudnoće može rezultovati prenatalnim komplikacijama, većim stepenom prevremenog porođaja, a može doći i do izmijenjenog postnatalnog obrasca ponašanja kod novorođenčadi. Zloupotreba metamfetamina tokom trudnoće može biti povezana sa urođenim deformitetima.
Rizik da se korisnici metamfetamina zaraze HIV-om, hepatitisom B i C
Povećano prenošenje HIV-a, heptitisa B i C je posljedica povećane zloupotrebe metamfetamina, naročito među onim pojedincima koji injiciraju drogu i dijele svoj pribor za injiciranje. Infekcija HIV-om i drugim infektivnim bolestima je raširena među korisnicima koji injiciraju drogu koristeći pri tom već upotrijebljene kontaminirane špriceve, igle i drugi pribor. Kod gotovo jedne trećine Amerikanaca inficiranih HIV-om, injiciranje droge je faktor rizika, što čini zloupotrebu droge najbržim načinom širenja HIV-a.
Istraživanja, takođe, pokazuju da metamfetamini i drugi psihomotorni stimulanti mogu povećati libido, za razliku od opijata koji smanjuju libido. Ipak, dugotrajno korištenje metamfetamina može biti povezano sa opadanjem seksualne funkcije, barem kod muškaraca. Metamfetamini mogu biti povezani sa grubljim seksom što dovodi do krvarenja i abrazije.
Kombinacija injiciranja i seksa bez zaštite može rezultovati da HIV postane veći problem među korisnicima metamfetamina nego među korisnicima opijata i drugih droga.
Istraživanjima se utvrdilo da se kroz liječenje, prevenciju i rad u zajednici, može uticati na promjenu korisnikovog ponašanja koje ga izlaže riziku od zaraze HIV virusom. Zloupotreba droge može prestati, a rizična ponašanja vezana za drogu, kao što su dijeljenje igle i seks bez zaštite, mogu se drastično smanjiti ukoliko se smanji izloženost negativnim uticajima. Stoga, liječenje zavisnosti je veoma efektivno prilikom prevencije širenja HIV-a, hepatitisa B i hepatitisa C.
Efikasni načini liječenja prilikom zloupotrebe metamfetamina
Trenutno je najefikasniji način liječenja zavisnosti od metamfetaminima kognitivno-bihejvioralni pristup. Ovim pristupom se utiče na promjenu pacijentovog načina razmišljanja, očekivanja i ponašanja, te se razvijaju vještine koje će mu pomoći da se nosi sa svakodnevnim stresom. Grupe za podršku i pomoć su, takođe, dobra dopuna bihejvioralnom pristupu, što može dovesti do dugotrajnog oporavka od droga.
Ne postoji farmakološki tretman za zavisnost od amfetaminima i droga sličnih amfetaminu, kao što su metamfetamini. Antidepresanti su korisni u borbi protiv depresije koja je česta kod onih koji kraći period apstiniraju od metamfetamina.
Zbog hipertermije i grčeva koji su uobičajene i često fatalne komplikacije prilikom predoziranja metamfetaminima, u hitnoj pomoći se fokusiraju upravo na te fizičke simptome. Pacijenti se rashlađuju u hladnoj vodi, a daju im se i ljekovi protiv grčeva.
Akutna intoksikacija metamfetamina često se može savladati opservacijom u sigurnoj i mirnoj okolini. U slučajevima ekstremnog uzbuđenja ili panike uspješnim su se pokazali ljekovi protiv anksioznosti, kao što su benzodiazepini.
Razlike između metamfetamina i kokaina
Metamfetamin je psihostimulant, kao i još neke droge koje se zloupotrebljavaju, među kojima su amfetamini i kokain. Znamo da je metamfetamin strukturološki sličan amfetaminu i neurotransmiteru dopaminu, ali je veoma različit od kokaina.
Iako ovi stimulanti imaju slične bihejvioralne i fiziološke efekte, postoje velike razlike u osnovnim mehanizmima njihovog djelovanja na nervne ćelije. Ipak, metamfetamin, kao i kokain, podstiče akumulaciju neurotransmitera dopamina, i izgleda da ta pretjerana koncentracija dopamina stvara stimulaciju i osjećaj euforije koju doživljavaju korisnici.
Za razliku od kokaina, koji se brzo uklanja i gotovo potpuno metaboliše u tijelu, metamfetamin duže djeluje i veći procenat droge ostaje nepromijenjen u tijelu. To znači da metamfetamin ostaje duže u mozgu, što dovodi do produzenih stimulativnih efekata.
METAMFETAMIN
-proizveden u laboratoriji
-pušenjem se stvara efekat koji traje 8-24 sata
-50% droge se otklanja iz tijela nakon 12 sati
-ogrničena medicinska upotreba
KOKAIN
-biljnog porijekla
-pušenjem se stvara efekat koji traje 20-30 minuta
-50% droge se otklanja iz tijela nakon 1 sata
-koristi se kao lokalni anestetik u nekim hiruškim zahvatima
Alkoholizam je jedna od najrasprostanjenijih bolesti zavisnosti. Nije riječ o poroku ili hiru, već o pravoj bolesti koju treba liječiti na adekvatan način. Konzumacija alkohola utiče na sposobnost da se donose svakodnevne odluke. Čovjek usljed upotrebe alkohola postaje neodgovoran. Zavisnici od alkohola često propustaju posao. Kod njih se javljaju problemi u komunikaciji sa drugim ljudima, mijenja se sistem vrijednosti, interesovanje, krug poznanika. Ove promjene nijesu samo prisutne kada zavisnici piju, nego i u danima i nedjeljama kada apstiniraju, između dvije konzumacije alkohola. U kasnim fazama alkoholizma, zavisnici ne mogu da brinu o sebi.
Porodice alkoholičara su disfunkcionalne. Zbog osobine zavisnika da izbjegava odgovornost, njegovu ulogu obično preuzima supruga. Često imamo slučaj da zavisnik od alkohola potroši čitavu platu za jedan dan, dok porodica nema šta da jede. Gube se emocionalni odnosi i bliskost u porodici. Djeca zavisnika od alkohola su obično nesigurna, povučena, imaju osjećaj manje vrijednosti. Sinovi imaju veću predispoziciju da postanu zavisnici, nego djeca roditelja koja nijesu zavisnici. Kćerke obično gledaju da pobjegnu iz takve porodice i prave pogrešne odluke.
Alkoholizam dovodi do potpunog psihičkog, somatskog i socijalnog propadanja.
Pošto se alkoholizam razvija postepeno, postavlja se pitanje kako prepoznati bolest. Evo nekih simptoma koji zabrinjavaju i ukoliko su prisutni treba se posavjetovati sa ljekarom.
1. Ako konzumirate alkohol da bi pobjegli od problema;
2. Ukoliko pijete sami ili ujutro;
3. Kada usljed upotrebe alkohola postajete agresivni ili autodestruktivni;
4. Ukoliko vam je potrebna sve veća količina alkohola;
5. Ako gubite kontrolu nad samim sobom;
6. Konzumacija alkohola zauzima sve više vremena u vašem životu;
7. Da li Vam se dešava da ne možete da se sjetite šta ste radili u akoholisanom stanju („prekid filma“), kako i s kim ste proveli vrijeme, kako ste se vratili kući?
Ustanova za rehabilitaciju na Kakarickoj gori vam može pružiti adekvatan tretman. Ukoliko ste spremni da se suočite sa sobom i svojom bolešću, ukoliko vam je dosta propadanja i zavisnosti od alkohola mi vam možemo pomoći.
U današnje vrijeme određen broj ljudi se kladi, kocka ili igra na poker aparatima. Kada kockanje preraste okvire zabave i počne da materijalno, na porodičnom, ličnom i poslovnom planu ugrožava osobu koja ga praktikuje, onda govorimo o zavisnosti od kockanja. Zavisnost od kocke je vrlo ozbiljna bolest današnjice koja pogađa osobu na svim životnim poljima. Ako imate finansijskih poteškoća zato što se kockate, ako su kockanje ili klađenje primarne aktivnosti u vašem životu, ako zbog kockanja ulazite u česte konflitke sa članovima porodice, ako na poslu često razmišljate o kockanju, ako zapostavljate svoje redovne obaveze zbog kocke – onda imate problem sa zavisnošću od kockanja! Da bi se pomoglo zavisnicima od kocke još davne 1957. godine je osnovano Udruženje Anonimnih Kockara. Ovo udruženje je, od svog osnivanja, pomoglo hiljadama ljudi sa ovim problemom u svijetu. Upravo na programu ovog udruženja se zasniva i psihološka pomoć koju i mi pružamo u Javnoj ustanovi za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci Podgorica. Koristeći Program 12 koraka koji je pomogao mnogim ljudima da se oslobode bolesti zavisnosti (ne samo od kockanja već i od droge i alkohola), u ovoj ustanovi uspješno i djelotvorno rješavamo problem zavisnosti. Stručni tim pod nazorom psihijatra će raditi svakog dana sa Vama, pomažući Vam da osnažite svoje potencijale, ponovo steknete povjerenje u sebe i prevaziđete svoj problem sa kockom. Rješavajući ovaj problem povratićete izgubljenje pozicije u porodici, na poslu i u svim sferama života koje su Vam bile važne. Radeći na sebi, uz neophodnu stručnu pomoć, osjetićete da imate istinsku moć nad svojim životom i ponovo ćete biti slobodni! Ne dozvolite da kocka kontrroliše Vas. Vi ste gospodar svog života, uzmite ponovo konce u svoje ruke. Pomoć postoji, stručna i djelotvorna, potražite nas. Potražiti pomoć kada imamo problem, je znak čovjekove snage, a mi smo tu da zajedno osnažimo Vaše potencijale za sretan i produktivan život bez patnje koju zavisnost nosi sa sobom. Neka igra ostane igra!
Droga za silovanje (date rape drug) je termin koji se koristi za bilo koji narkotik koji se može upotrijebiti kod seksualnog iskorišćavanja žrtve.
Obično se radi o supstancama sa sedativnim, hipnotičkim i amnestičkim dejstvom, a dodaju se u hranu ili piće bez znanja žrtve.
Vrlo je širok krug sredstava koja mogu imati ovaj efekat, sedativi iz grupe benzodijazepina, drugi hipnotici, te kombinacija alkohola sa sedativnim učinkom.
Tu spadaju GHB, ketamin i flunitrazepam, poznatiji kao rohipnol.
On djeluje tako da onemogući žrtvu da se brani od nasilnika, a može da izazove i privremeni gubitak pamćenja, pa se žrtva ne sjeća ničega što se događalo u periodu koji je uslijedio nakon konzumacije.
Najčešće sve izgleda kao noćna mora, a naknadno dolazi do osjećanja krivice, nemoći.
Djeluje veoma brzo, 15-20 minuta nakon konzumacije, a dejstvo najčešće traje četiri do šest sati, s tim da su poznati i slučajevi kada je trajalo dvanaest sati.
Naročito se potenciraju opasne nuspojave ako se kombinuje sa alkoholom, jer osim pojačane pospanosti, može doći i do poremećaja disanja i ostalih vitalnih funkcija, pa i do smrti usljed predoziranja.
Zastrašujuće je i pomisliti koliko postojanje ovakvih droga može biti opasno kada se nađu u rukama seksualnih nasilnika. Pitanje koje se nameće samo po sebi je šta može učiniti osoba da spriječi da bude žrtva silovanja i dejstva narkotika koji omogućava taj čin.
Postoji nekoliko jednostavnih mjera predostrožnosti kojih bi se trebalo pridržavati.
Prije svega, ni na javnim niti na privatnim zabavama ne bi trebalo prihvatati već natočenu čašu i otvorena pića, bez obzira da li su alkoholna ili bezalkoholna, od osoba koje ne poznajete ili u koje nemate povjerenja.
U kafićima, barovima i klubovima uzimajte piće samo direktno od barmena i gledajte šta vam sipa. Nemojte svoju čašu nigdje ostavljati, a dok ste za stolom nemojte okretati leđa stolu.
Takođe, bitno je da budete na oprezu, naročito ukoliko čujete da se govori o ovim drogama ili ako primijetite da vaši prijatelji djeluju previše opijeni za količinu unijetog alkohola. Jedina preporuka u takvoj prilici je da odmah napustite mjesto na kojem se nalazite.